Kimyo o'qitish metodikasini monologik va dialogik metodlari Исполнитель

Kimyo o'qitish metodikasini monologik va dialogik metodlari

1. O’qitishning monologik metodlari.
2. O’qitishning dialogic metodlari.
3. Innovatsion metodlarning qo’llanilishi va ahamiyati.

O’qitishning  ilyustrativ  metodi-  o’qituvchi o’quvchiga tayyor bilimlarni tushintirib, har xil xususiy metodlarni qo’llaydi.  Ular: o’qituvchining tushuntirishi, darslik bilan ishlash, magnitafon va hakozolar bilan ishlash. Bunday ko’rgazmalar eksperiment, modellar, ekran qo’llanmalari tablisalardan foydalaniladi.

O’qituvchi laboratoriya tajribalarini ko’rsatib tushuntirib beradi.

Ilyustrativ metodda o’qituvchi ayrim amaliy mashg’ulotlarni bajarish  texnikasi va metodikasini bajarish tartibini qo’llaganda ham foydalanadi. Bu metod o’quvchilarda minimum bilimlar zapasi yig’ilgach kengroq qo’llaniladi. O’quvchilarda amaliy o’quv ko’nikmalarini shakllantirish, tajribalarni  bajarib ko’rsatish texnikasini  shakllantirishda M: probirkaga eritmani qo’yish, qoshiqchadagi eritmani bo’g’latish kabilarda tushuntirib ko’rsatish amalga oshiriladi.

O’qitishning  illyustrativ  metodi - kimyo kursining boshlang’ich qismida ko’p qo’llanadi. Bu davrda o’quvchilarda ko’nikma va malakalar yetarli bo’lmaydi. Shu davrda o’qituvchi tajribalarni o’zi  ko’rsatib tushintirib beradi.

Bu metoddan o’quvchilar tajribalarni mustaqil bajarib izohlab berishda ham keng  foydalaniladilar.

O’qitishning evristik metodi- o’quvchilarningo’zlari qiladigan ish asosida tuziladi, talabalar bevosita o’qituvchining faol ishtiroki  ostida kashfiyot qiladilar. Bu metodning «evristik» degan nomi «tadqiqot» metodi degan so’zdan kelib chiqqan. Masalan, galogenlar  xossalarining chog’ishtirma  tavsifi mohiyatini aniqlashda qo’llaniladi.

Bu davrda o’quvchilar galogenlarning xossalarni chog’ishtirib izohlashini o’qituvchi tartibga solib turadi. Masalan, kaliy   yodid eritmasiga  kraxmal  kleystrini qo’ysak rang sezilmaydi, alohida xlorli suvga kraxmal kleystrini  qo’shsak yana rang o’zgarishi sezilmaydi. Uch komponentni birgalikda qo’shib aralashtirsak kraxmal ko’k tusga kiradi.  Sababini esa talabalar o’zlari izohlab berishlsri lozim. Bu qisman izlanuvchanlikdir.

Izlanuvchanlik metodi mustaqil ishlash, mustaqil izlanishning bir turi bo’lib hisoblanadi. O’quvchi nazariy bilimlar to’g’riligini amalda sinab ko’radi. Masalan, eksperimental masalalar yechishda  bu metoddan foydalaniladi.

        Klassifikasiyalash asosiy xarakterga (nisbiy xarakter) ega. Amaliyotda metodlarning bir nechtasidan bir vaqtda foydalaniladi. Ular o’zaro bog’liqlikka ega. Klassifikasiyada har xil holatlar asosiy belgi sifatida qabul qilinadi.

 O’rganiladigan asosiy tushunchalar: Monologik metodlar-so’zlab berish, ma’ruzalar, Diologik metodlar, suhbatlar, seminarlar,  laboratoriya tajribalari – yangi bilimlar olish, yangi materialni o’rganish amaliy mashg’ulotlar.

Kimyo o’qituvchisidan o’quv materialini o’zi bayon etishi, talabalarni ham mustaqil ishlashga o’rgatish talab etiladi. Shu talabga asosan kimyo o’qitishning  metodlari  2 ga bo’linadi:

1. bayon etish metodlari.(monologik va diologik metodlar)
2. mustaqil ishlash metodlari.

Maktablarda eng ko’p qo’llaniladigan metodlar:

1. O’qituvchining o’quv materialini bayon etish metodlariga, bunda so’zlab berish, ma’ruza, suhbatlar, ekskursiyalar, demonstratsion tajribalar va ko’rsatmali o’qitishning boshqa vositalaridan foydalanish

Monologik metodlar- so’zlab berish, ma’ruzalarga,  bo’linib, o’quv materiali mazmunini o’qituvchining o’zi tushintiradi. Bu metodda  o’quvchilar faktlar, eksprement orqali kuzatib o’rganadilar: fandagi  ma’lum bilimlar atrof muhit himoyasi, element va moddalarning sodir bo’lishi tarzida ko’rgazmali holda ifodalanadi.

Tushuntirish metodi qo’llanganda o’quvchilarga nazariy bilimlar mohiyati ochib beriladi. Moddalar massasining saqlanish qonuni atom - molekulyar nuqtai - nazaridan tushuntirilganda yoki elementlar xossalarining davriy ravishda takrorlanish kabi holatlar tushintirilganda tushunchalar  ketma - ket ochilib umumlashtiriladi.

Ma’ruza - metodi ancha vaqt olinadigan monoton metod bo’lib hisoblanadi. Maktab ma’ruzasi 30 minutdan ko’proq  vaqtni olib asosan yuqori sinf o’quvchilari va  talabalar uchun qo’lay.

Monoton metodda o’qituvchi o’zining nutqi  ravonligiga  katta  e’tibor beradi.

O’qituvchi nutq ravonligi, sofligi, mazmunli holda materialni izohlash bilan o’quvchilar diqqatini o’ziga torta bilishi kerak.

Diologik metodlar- bularga har xil suhbatlar, seminarlar, misol bo’lib o’qituvchi va o’quvchi orasida bog’lanishli nutq tarzida olib boriladi.

Suhbat- bu o’quvchi va o’qituvchi orasidagi  diolog  bo’lib hisoblanadi.

O’qituvchining savollariga o’quvchi javob  beradi  yoki aksincha.

Maktab amaliyotiga keyingi vaqtlarda  Yangi pedagogik texnologiya  tarzida seminar darslari kirib keldi. Masalan, uglevodorodlarning xossalari ularning tuzilishiga bog’liqligi kabi mavzulari seminar tarzida o’rganilsa, o’quvchilarda tafakkur qirralari o’sib tayanch bilimlarni qo’llash orqali rivojlanish bo’ladi. Bu metod  ko’proq yuqori sinflarda olib boriladi.

2. Mustaqil ishlash metodlari- laboratoriya ishlari, amaliy mashg’ulotlar, kimyodan masalalar yechish va adabiyotlar bilan ishlash.

         Kimyo o’qitishda ko’rsatiladigan eksperimentlardan foydalanish eng muhim metod sanaladi. Kimyo o’quv predmetining o’ziga xos xususiyati ham shu nazariy mazmunning  bir vaqtning o’zida mavhum holda emas,  isbotiy bo’lishi bilan ahamiyatlidir. Demonstransion eksperimentni o’qituvchi,  laborant yoki  talaba    ko’rsatib turishi va o’qituvchi izohlab borishi mumkin. Kurs boshida hali o’quvchilarda  kimyoviy tajribalarni bajarish ko’nikma va malakalar rivojlanmaganda o’qituvchi o’zi yoki laborant o’tkazadi. Demonstrasion tajribalar ayniqsa foydali holat kasb etganda katta qiziqish orttiradi.