Ritm modul metrik takrorlanish Muvozanat dinamiklik va statiklik Исполнитель

Ritm, modul, metrik takrorlanish.

Muvozanat, dinamiklik va statiklik

 SHaklning har xil elementlarini hamjihatlikka, birlikka keltirish, ularni joylashuvini tartibga solishning eng muhim  usullaridan biri –ritm hisoblanadi. Ritm tabiatdagi turli shakl hamda hodisalarga va boshqalarga xosdir.

Ritm – katta-kichik elementlarning bir maromda (me’yorda) almashishi,  chiziqlar, hajm va tekisliklarning (bo’rtib turuvchi yoki yassi tushuvchi) birikish ketma-ketligi, uyg’unlik  tartibidir. Ritmlar yakka (kamerniy) yoki monumental (mahobatli) bo’lishi, shodlik, yoki bo’lmasa tantanavorlik, osoyishtalik (halovat, xotirjamlik) yoki g’amginlik kayfiyatini uyg’otuvchi (hosil qiluvchi) bo’lishi mumkin.

Ritm – kompozitsion tuzilmalarning asosidir.

Ritm bizning xissiyotimizga ta’sir o’tkazadi. Biz uni nafaqat ko’rish orqali, balki eshitib ham qabul (idrok) qilamiz. CHopayotgan ot bir maromda eshitiluvchi qadam tashlaydi. Poezd g’ildiraklarining taraq-turuqi yoki  raqs musiqasining ham o’ziga xos ritmi bordir. SHe’r vazni qanchalik ritmli (ohangli) bo’lsa, shunchalik oson o’qilib yod olinadi. Baravar intervalli tovush va zarblar bilan (saqlangan) ushlangani bois ovoz manbai ritmik deya qabul qilinadi.

Biroq ritm nafaqat harakatga, balki, statik holatdagi predmetga ham xos. Misol uchun, arxitektura inshootlarida derazalar vertikal va gorizontal bo’yicha ritmik ravishda taqsimlanadi. Ritm yassi tasvirlarda ham kuzatiladi: devor gulqog’ozlarida, gilam va matolarda. Ritmning g’oyat yorqin misollarini hayvonot va o’simlik dunyosida kuzatishimiz mumkin.

U yoki bu inshootda (ornamental friz) yoki buyumda (guldon vaza naqshi)  aks ettirilgan turg’un tasvirga boqqanimizda, undagi biron-bir yassi, bo’rtib turuvchi (hajmdor), chiziqli (liniyali) elementlarning takrorlanib kelishi bois, ko’zimiz ayrim me’yordagi takrorlanish ortidan kuzatishi natijasida shartli harakatlanuvchi ritm tuyg’usi hosil bo’ladi.