Qadimgi Rus kostyumi Исполнитель

Qadimgi Rus kostyumi (IX—XIII asrlar)

REJA:

1. Rus madaniyati taraqqiyot bosqichlari.
2. Erkaklar kostyumi.
3. Ayollar kostyumi.

     VIII-IX asrlarda Sharqiy-Yevropa (yoki Rus) tekisligining ulkan hududida sharqiy slavyan xalqlari yashagan. Tekislik tabiatining uchta asosi o‘rmon, daryo va dasht qabilalarning hayotida muhim rol o‘ynagan va ulaming hayoti o'tishi va rivojlanishiga ta’sir o‘tkazgan. Rus tekisligining ko‘p suvli va sokin oquvchi daryolar msonlar fe’l-atvoriga ta’sir qilib, ularni sokin, xotirjam va mehribon qilgandi. Qisqa yoz va chuqur qop qoplami bo‘lgan uzoq sovuq qish rus dehqonini о z kuchlarim qisqa muddatli o‘ta zo‘riqtirishga, tez va zo‘r ishlashga o'rgatib qo‘ygan, lekin uzoq kuz-qish davrida ularning ish sur’ati sekinlashar edi.

IX asr oxirida rus shaharlari va knyazliklari orasida Kiyev yuksala boshladi, unda Novgoroddan kelib, hokimiyatni qo‘liga olgan Oleg hukmron edi. U Novgorod va Kiyev - ikkita eng muhim slavyan markazlarini birlashtirdi, shuningdek, Vizantiya bilan savdo va siyosiy aloqalarm yo‘lga qo‘ydi va mustahkamladi.

988-yilda Rus xristianlikka o‘tdi, shu vaqtdan boshlab Vizantiya madaniyati, g‘oyalari va tushunchalariga keng eshik ochildi. Kiyev Rusi uchta qardosh xalq: rus, belarus va ukrainlar madaniyatining beshigi bo'ldi. Bu davr san’atining ulkan obidasi Kiyevdagi vizantiyalik ustalar qurgan Avliyo Sofiya cherkovi, go'zal mozaikalar va releflardir. Shuningdek, amaliy san’at namunalari ham mavjud.

Xristianlikni qabul qilgan rus xalqi nafaqat Vizantiya, balki antik dunyo madaniyatini saqlab qolishning benihoya ulkan vazifasini o‘z zimmasiga oldi. Rus unga parchalanayotgan Vizantiya vasiyat qilgan narsalami qabul qildi, saqlab qoldi va rivojlantirdi

    ХП asrdan boshlab Vladimir-Suzdal va Novgorod knyazliklari yirik madaniy markazlarga aylandi. Ulaming me’moriy merosi hozirgacha chiziqlaming tekisligi, mutanosibligi, tabiat bilan uyg‘unligi bilan hayratga soladi

Lekin ХШ asrdan boshlab mo‘g‘ullarnmg zulmi Qadimiy Rus rivojlanishim to‘xtatib qo‘ydi. Mo‘g‘ullarning og'ir istibdodiga qaramay, ms san’at ayniqsa, ular yetib bormagan joylarda: Novgorod va Pskovda rivojlamshda davom etdi. Bu rus san’atini oziqlantirishda davom etgan sof, toza rus madaniyatming buloqlari edi.

Novgorod ehromlar, freskalari va ikonalari (but, sanamlar) - yuksak betakror san’at namunalari, rus tarixida ulkan bir davrdir.

Go'zallik ideali. Sharq va G‘arbning vakillari (savdogarlar, diplomatlar, sayyohlar) doimo ruslaming alohidagi go‘zalligini qayd etar edilar.

Erkak baland bo‘yli, mutanosib qomatli bo‘lganda chiroyli sanalar edi. Mo‘g‘ul davrigacha bo‘lgan rus erkaklarinig terisi oq, sochlari malla, qosh-kipriklari qora, ko‘zlari odatda kulrang, yuzlari qizil edi. 0‘ziga xos qomati - keng yelkasi va ingichka beli rus erkaklarining xususiyati edi.

Sharqda rus savdogarlarining go‘zalligiga qoyil qolishar edi. Bu turli manbalarda qayd etilgan, ulaming eng qadimgisi X asrga tegishli.

Rus ayollari ham go‘zal qiyofasi bilan ajralib turgan. Barcha chet elliklar qayd etishicha, rus ayollari baland bo‘yli, terisi oq, oq sochli, qizil yuzli, qora qunduz qoshlari va ko‘k ko‘zli boMgan. Savlatli, sokin yurishi, chiroyli qomati go‘yoki nazokat, muloyimlik va sokinlikning tabiiy lfodasi edi.

   Kiyimning turi va shakllari Tekstil. Qattiq iqlim Qadimgi Rusda kostyum va unnig turlari rivojlanishiga jiddiy ta’sir ko‘rsat- gan. Kiyimlar issiq va yopiq edi, mo‘ynalardan keng foydalanilgan. Rus kiyimlarining shakllariga nafaqat tabiiy va iqlim sharoitlari ta’sir o‘tkazgan. Vizantiya bilan yaqin aloqalar, xristian an’analaming ta’siri, cherkov va insonlarnig ishlab chiqqan etik meyorlari va estetik tasawurlan — bulaming hammasi qadimiy rus kostyumida o‘z ifodasini topgan. Kiyimlar uzun, bemalol, lekin o‘ta keng bo‘lmagan edi.

Qadimiy rus kiyimlari vizantiyadagidan kaltaroq edi. Lekin kalta kiyim kiyish uyat deb hisoblanar edi.

Kiyimlar asosan ustma-ust kiyilar edi: erkaklarda - Kiyev kaftam, ko‘ylak, tunika, ayollarda ko‘ylak, ko'krakpech, ilmatugmalar va mulozimlar. Osilib hilpiragan kiyimlar Rusda tarqalmagan, ularni hatto zodagonlar orasida ham deyarli kiymas edilar, korzno plashi bundan mustasno.

Ruslarning asosiy faoliyati dehqonchilik va chorvachilik bo'lgani uchun matoning asosiy turlari zig‘ir va jun bo'lgan edi Shuningdek, jun va kanop tolali matolar ishlatilgan: arqog'i o'rilishi har xil ipdan to‘qilgan dag'al, ola-bula gazlama va kanopdan to‘qilgan. Arqog'i o'rilishi har xil ipdan to‘ qilgan dag'al, ola-bula gazlama qizil, ko‘k yoki yashil rangli lplardan naqshlari bo'lgan, odatda bu katak yoki romblar edi.Oddiy kishilar dag'al gazlamadan ko'ylaklar kiyar edi Oqartirilgan kanop gazlamasi zig'ir matodan unchalik farq qilmagan. Lekin ruslar orasida eng ko'p tarqalgan sevimli mato zig'ir edi. U turli sifatli edi. Oq matodan bayramona kiyimlar, dag'al matodan yubka, porti va hokazolar tikilar edi. Rusda qadim zamonlardan ko'ylak va boshqa ustki kiyimlar ostida yupqa tekis oq matodan ichki ko'ylak kiyilar edi.

Yilning sovuq vaqtida kiyimlar jundan kiyilar edi. Oddiy kishilar qadimdan qo'yyungidan issiq kiyim kiyishgan. Knyazlik hovlilarida yuqori sifatli jun matolarini to'qishar edi. Buni maxsus ta’lim o'tgan ishchilar bajarar edi.