Kimyo fanini muammoli o’qitish Muammoli yondoshuv Исполнитель

Kimyo fanini muammoli o’qitish. Muammoli yondoshuv

1.Ta’lim jarayonida muammoli darslarni loyihalashtirish yo’llarini tarkib toptirish

2.Muammoli savollarni tuzish va zamonaviy fan, texnika yangiliklari bilan bog’liq masalalardan foydalanish.

3.Muammoli yondashuv asosida kimyo kursini o’qitish masalalari

Kimyoda o’qitish usulini muqobillashgan variantini tanlash juda ham ko’p qirrali va muammoli bo’lib, bu ayniqsa aniq bir dars misolida yaqqol namoyon bo’ladi, ya’ni ayni dars mavzusining mazmuni, darsning maqsad va muammolari, o’quvchilarning o’quv faoliyatiga bo’lgan munosabatlari (yoshi, psixikasi), tayyorgarlik darajasi va ayniqsa sinf kollektivi (tartib intizom, aktivlik darajasi), tashqi sharoitning ta’siri, kabinetlarning ta’minoti, o’qituvchining faoliyati, mahorati va nutq sifatlariga bog’liqdir.

Ta'lim jarayonida salmoqli o’rin egallagan muammoli «aqliy hujum» dars, munozarali (ilmiy munozarali va erkin fikrlash) darslar muammoli ta'lim texnologiyasiga asoslanadi.

Mazkur darslarning o’ziga xos jihati dars davomida vujudga kelti-rilgan muammoli vaziyatlarga asoslanadi.

Muammoli ta'lim deb, o’qituvchi tomonidan pedagogik ta'sir ko’r-satishning eng muqobil varianti yordamida, fikr yuritish qonuniyatlariga tayangan holda, o’quvchilarning bilimlarni o’zlashtirish jarayonida fikrlash qobiliyatini rivojlantirish va bilish ehtiyojini qondirish maqsadiga yo’naltirilgan, shaxsning umumiy va maxsus rivojlanishiga zamin tayyorlaydigan jarayonga aytiladi.Muammoli ta'lim jarayonida o’qituvchi rahbarligida muammoli vaziyat vujudga keltirilib, mazkur muammo o’quvchilarning faol mustaqil faoliyati natijasida bilim, ko’nikma va malakalarni ijodiy o’zlashtirish va aqliy faoliyatini rivojlantirishga imkon beradi

Muammoli ta'lim texnologiyalari o’quvchilarning bilimlarni o’z­lashtirish darajasini orttirish, ko’nikmalarni malaka darajasiga yet-kazish maqsadida qo’llanilib, unda o’quvchi o’quv materialini tahlil qiladi, taqqoslaydi, sintezlaydi, ma'lumotlarni umumlashtirib, yangi axborot oladi. Boshqacha aytganda, awal o’zlashtirgan bilim va ko’nikmalarini yangi vaziyatlarda qo’llab, bilimlarni chuqurlashti-radi, kengaytiradi.

Bilimlarni bunday o’zlashtirish usulini hech bir darslik va ustoz o’rgata olmaydi, faqat o’quvchilar muammoli vaziyatlarni hai etish jarayonida izlanadi va muammolar yechimini topadi.

O’quvchilarni ijodiy va mantiqiy fikr yuritishga o’rgatish, aqliy faoliyat usullarini egallashga, ularda ilmiy, tanqidiy-tahliliy, mantiqiy fikr yuritish ko’nikmalarini shakllantirish va rivojlantirishga olib keladi.

        Ma’ruza va seminar ko’rgazmali usul sifatida oxirgi yillarda maktablarda kimyoni o’qitishda keng qo’llanilib kelinmoqda. Ammo tajribalarning ko’rsatishicha bu usul ayniqsa 10-11 sinflarda foydalanilayapti.

        Maktab kimyo kursida yangi mavzuni bayon etish tomonlarini aniqlab olaylik. Bunday qaraganda ma’ruzaga bilim berishning eng oddiy va qulay, o’qitishning oson ko’rinishi deb qarash mumkin, bunday usul maktabda oliy o’quv yurtlaridan kirib kelgan bir usul hisoblanadi. Ushinskiyning aytishicha “ Predmetni yaxshi bil va uni aniq qilib izohla”, shuning o’zi haqiqiy o’qitishdir. Hozirgi zamon o’quv qo’llanmalari maktab ma’ruzasi hususiyatlarini aniq ifodalay olmaydi, bu yerda biz faqatgina “... yuqori sinflarda ma’ruzani qanday o’tkazish mumkin; ma’ruzani shunday o’tish kerakki uni o’quvchilar juda diqqat bilan tinglab, asosiy tomonlarini aniqlab daftarlariga qayd etishsin, va nihoyat o’quvchilarni ma’ruza eshitishga tayyorlash lozim” degan maslahatlar berishadi. Shunday qaraganda bu juda osonday tuyuladi. Lekin bu yuqorida aytilganday oson ish emas albatta.

        Ma’ruzani mohiyati, uning “janri” ham ko’pgina omillarga bog’liq bo’lib, birinchi navbatda bu ayni mavzuni butun kursni didaktik xarakterini ifodalashga qaratilishi lozim. Ma’ruzalar bir – birini qoplaydigan, biron bir mavzuga kiradigan, dasturning bo’limlariga muvofiq bo’lishi shuningdek, umumlashtiruvchi, yakunlovchi bo’lishi mumkin bo’lib, ularning har biri nafaqat mazmuni bilan, balki tuzilishiga qarab ham farq qilishi lozim.

        Oxirgi yillarda maktab va oliy o’quv yurti pedagogikasida muammoli o’qitish usullari qo’llanilib, faol qo’llab kelinmoqda. Ma’ruza kurslari esa muammoli izohlash chegarasidan chetga chiqmay, o’qituvchilar muammoli vaziyatni qo’llash yo’llarini izlashmoqda.