O'simliklarning virus va mikoplazma kasalliklari Исполнитель

O'simliklarning  virus  va  mikoplazma kasalliklari 

 1.Viruslarning o'simliklarga ta'siri va kasallik belgilarining namoyon bo'lishi.

2. Virus kasalliklarini aniqlash usullari.
3. Virus kasalliklariga qarshi kurash choralari.

 4.O'simliklarning mikoplazma kasalliklari

Viruslarning o'simliklarga ta'siri va kasallik belgilarining namoyon bo'lishi. Virus kasalliklarining asosiy belgilaridan biri o'simliklar bargining mozaika ko'rinishga kirishidir. Bunda virus ular hujayrasiga kirgandan keyin hujayrada yashil plastidalar hosil bo'lish jarayoni sekinlashadi yoki xloroplastlar buzilishiga sabab bo'ladi. Mozaika shaklida uchraydigan virus kasalliklariga tamaki mozaikasi, pomidor mozaikasi, lavlagi mozaikasi, bodring yashil mozaikasi misol bo'ladi. Kasallik belgilari ayrim o'simliklarda barglarning maydalashishi va bujmayishi shaklida namoyon bo'ladi.

    Virus kasalligiga chalingan o'simliklarda assimilyatsiya natijasida hosil bo'lgan kraxmalning to'planishidan barglarning qattiqlashishi yoki mo'rt bo'lib qolishi kuzatiladi (lavlagining sarg'ayishi, kartoshka bargining buralishi). Kartoshkaning x-virusini saqlovchi o'simliklarda kasallikning tashqi belgilari namoyon bo'lmasada, noqulay sharoitga tushganda tashqi belgilar ko'zga tashlanadi. Virus kasalliklari bilan kasallangan o'simliklarda fotosintez faolligi buzilib, nafas olish, membranalarning o'tkazuvchanligi, oziq moddalar harakati sekinlashadi.

    Virus kasalliklarining tarqalishida va zararining ko'payishida ekologik sharoit asosiy ahamiyatga ega. Issiqxonalarda namlik miqdori me'yoridan yuqori bo'lgan sharoitda mozaika, strik kasalliklarining zarari kuchayib ketadi. Yorug'lik yetishmagan sharoitda o'sgan o'simliklarning rivojlanishi sustlashganida ham viruslarning ko'payishi uchun qulay sharoit tug'iladi.

Cucumis virus - 2 bodringda rivojlanishi uchun issiqxonalardagi 32-35°C harorat eng qulay hisoblanadi. Yozda maymunjon o'simligida virus kasalligining zarari kamaysa, kech kuzga borib kuchayadi. Tuproqda azotli o'g'itlar ko'p bo'lganda virus kasalligining rivojlanishi uchun to'liq sharoit yaratiladi.

       Virus kasalliklarini aniqlash usullari. Virus  kasalliklarini aniqlash usullari. Virus kasalliklarini aniqlashda ulaming tashqi  belgilari bilan birga  ichki  belgilari  ham  muhim  rol o'ynaydi.  Kasallikning  tashqi  belgilaridan  biri  ayrim  o'simliklarda, mevali daraxtlarda, rezavor mevalarda xloroz holati  vujudga kelishidir. O'simliklaming virus kasalliklarini aniqlashda ulaming tashqi belgilari bilan  birga,  quyidagi  usullardan ham  foydalaniladi. 

1. Kasallikning infeksiya manbayini aniqlash; 
2. Serologik; 
3. Indikator o'simliklardan foydalanish;
4. Elektron  mikroskopiya;
5. O'simliklar hujayrasini tekshirish; 
6. Luminasion analiz; 
7. Anatomik; 
8. Kimyoviy tekshirish.

            Virus  kasalliklarining infeksiya manbayini aniqlash uchun quyidagi  usullardan     foydalaniladi.  Kasallangan  o'simlik shirasi  bilan  sog'lom  o'simlikni  kasallantirish  usuli.  Bu usul  yordamida yonma-yon o'sayotgan o'simliklarning bir-biriga tegishidan  tarqalishi  mumkin bo'lgan kasalliklarni  aniqlashda  foydalaniladi.  Buning uchun  kasallik  belgisi bo'lgan o'simliklar bargini mayda qirqib, hovonchada suv bilan aralashtirib yanchiladi.  Hosil  bo'lgan massani  ikki  qavat dokada suzib suvi  ajratib  olinadi.  Olingan suyuqlik  paxta,  shpatel,  doka  yordamida sog'lom o'simlik bargiga surkab, kasallik belgilarining namoyon bo'lish  intensivligi  kuzatib  boriladi.  Kasallik belgilarining namoyon bo'lishini kuzatish uchun ko'chatlarni payvandlash usulidan ham foydalaniladi. Kasallikning  hasharotlar vositasida tarqalishini  nazorat qilish   uchun  shaftoli  shirasidan (Muzodes persicae)  foydalaniladi.  Buning  uchun maxsus ajratilgan joyda boshqa hasharotlar bo'lmagan sharoitda  kasallangan o'simliklar ta'sirida sog'lom o'simliklar kasallantiriladi. Ba'zan o'simlik kasalliklarini viruslar keltirib chiqarganini isbotlash uchun  ular bir joydan-ikkinchi joyga ko'chirib o'tqaziladi.  Masalan, maymunjon  xlorozining kelib  chiqishini  aniqlash  uchun u  tuproqqa ko'chirib o'tqaziladi. Agar xloroz viruslar tufayli kelib chiqqan  bo'lsa, yangi tuproq sharoitida maymunjon sog'ayib ketmaydi. Issiqqonli  hayvonlar (quyon,  qo'y,  ot)  qoniga viruslar serologik usulda  aralashtirilganda,  ularning qon  plazmasida shakli  o'zgargan oqsillar antitelo  yoki  antigenlar hosil  qiladi.  Hayvon qonidan  olingan zardob o'zida antigenlar saqlab, shu virus keltirib chiqaruvchi kasallikka  nisbatan ijobiy reaksiya beradi va virusga qarshi zardob deb nomlanadi.