Kosmik apparatning aktiv harakati Исполнитель

Kosmik apparatning aktiv harakati

1. Kosmik apparatning aktiv harakati.
2. Erkin uchish trayektoriyasiga chiqish.

Endi biz KAning passiv uchish trayektoriyasidan aktiv uchish trayektoriyasiga qaytamiz. Bu to‘g‘rida oldinroq bir to‘xtalganimizda, raketaning harakatini har qanday kuchlarning ta’siridan xoli bo‘lgan faraziy fazodagi harakati ustida to‘xtalgan edik. Siolkovskiy formulasi yordamida topilgan raketa apparatining ideal tezligining kattaligi ham o'shanday fazo uchun topilgan edi. Biz raketa harakatining ideal tezligini topishda, hisobga olinmagan, biroq harakatiga ta’sir qiladi- gan quyidagi kuchlarning kattaliklarini baholashga urinib ko‘raylik. Gap shundaki, raketa trayektoriyasining boshlangich qismida, ya’ni passiv trayektoriyaga chiqish uchastkasida, Yerning tortish kuchi va atmosferaning aerodinamik qarshilik kuchi muhim rol o‘ynaydi. Faraz qilaylik, KA ikkita uchiruvchi raketaga ega bolsin. Bunda birinchisi, Yerdan ma’lum balandlikda KA ni vertikal boshlangich tezlikka erishtirib, uni to‘g‘ri chiziqli radial yo‘nalishli trayektoriyaga olib chiqqan bolsin. Ikkinchisi esa o‘shanday massali kosmik ap- paratni o‘sha balandlikda birinchi raketa bergan tezlikka teng, biroq gorizontal boshlangich tezlik kattaligiga erishtirsin. Endi bu raketalaming qay biri katta energetik resursga ega bolishini aniqlaylik. Bir qarashda har ikkala raketa ham bir xil energetik resursga egadek tuyuladi, aslida esa unday emas. Agar raketaning tezlashishi erkin fazoda (ya’ni barcha tashqi kuchlardan xoli uchastkada) ro‘y ber- ganda edi, u holda uning erishgan tezligi raketaning ideal tezligiga teng boigan bo lar edi. Biroq Yerning tortish kuchi va atmosferaning mavjud qarshiligi tezlikning gravitatsion va aerodinamik yo ‘qotilishiga olib keladi. Raketa tezligining bunday yo‘qotishi uning aktiv formada kechgan trayektoriyasining formasiga juda bogliq boiadi. Raketaning vertikal kolarilish uchastkasidagi gravitatsion yo‘qotilish bilan tanishaylik. Harakatning bu qismi, Yer radiusi bilan solish- tirilganda arzimasligini (bir necha o‘n kilometr) inobatga olib, bu sohada erkin tushuv tezlanishining kattaligi (9,8 m/s2) o‘zgarmaydi deb qarash mumkin.

Faraz qilaylik, raketaning vertikal ko'tarilishi t vaqt davom etsin, u holda tezlikning gravitatsion yo'qotilishi gt bo‘lib, u son jihatdan jismning t vaqt davomida vertikal tekis tezlanuvchan tezlanish bilan tushishi davomida erishgan tezligining qiymatiga teng boiadi. Agar raketaning ar tezlanishi o'zgarmas deb qaralsa, u holda uning eslatilgan balandlikkacha ko'tarilish vaqti