Sotsiologik tadqiqotni tashkil qilish va o’tkazish Исполнитель

Sotsiologik tadqiqotni tashkil qilish va o’tkazish

1. Empirik sotsiologik tadqiqot, uning asosiy bosqichlari.
2. Sotsiologik ma’lumotlarni yig’ish usullari: kuzatish, so’rov, hujjatlarni o’rganish, ekmperiment.
3. Sotsiologik ma’lumotlarni qayta ishlash, tahlil qilish, umumlashtirish, xulosa yasash va amaliy tavsiyalar ishlab chiqish.
4. Sotsiologik tadqiqot natijalaridan amaliy foydalanish.
5. Sotsiologik monitoring.

Empirik sotsiologik tadqiqot, uning asosiy bosqichlari.

Sotsiologiya fanini empirik sotsiologik tadqiqot jarayonisiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Empirik so’zi qadimgi yunoncha bo’lib, tajriba ma’nosini anglatadi. Empirik sotsiologik tadqiqot – yagona dastur va uslubiyot bilan amaliy asosda ijtimoiy hayot hodisa va jarayonlari to’g’risida olingan. Empirik ma’lumotlarni tahlil qilish, umumlashtirish, zarur amaliy takliflar, tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Empirik sotsiologik tadqiqotda ijtimoiy faktlarni izlash, tasnif qilish, to’plash muhim ahamiyatga ega.

Ijtimoiy fakt deganda, ilmiy asoslangan, muayyan vaqt davomida real ijtimoiy voqelikning alohida jihadlarini tasnif qilish orqali olingan ma’lumotlarga aytiladi.

Hozirda, bozor munosabatlariga o’tish jarayonida jamiyat hayotida ro’y berayotgan muhim o’zgarishlarni, kishilar o’rtasidagi munosabatlarni amaliy sotsiologik tadqiqotlarsiz ilmiy asosda o’rganib bo’lmaydi. Jamiyatni ilmiy boshqarish doimo amaliy sotsiologik tadqiqot natijalariga tayanmog’i zarur.

Mavjud ijtimoiy muammolarni hal etib borishda, jamiyatni ijtimoiy rivojlantirishda va uni rejali prognoz berish bilan ilmiy asosda boshqarishda amaliy sotsiologik tadqiqot  natijalari muhim vazifalarni bajaradi.

Sotsiologik tadqiqotlarning sifat darajasini va samaradorligini oshirish uchun empirik ma’lumotlarning ishonchli ekanligini, ilmiy asoslanganligini ta’minlash uchun, uning metodologik asosiga alohida e’tibor qaratilmog’i lozim.

Amaliy sotsiologik tadqiqot jarayonini 4 asosiy bosqichga bo’lib ko’rsatish mumkin. Bu bosqichlarning har biri o’ziga xos xususiyatlarga va muhim jihatlarga egadir. Bular quyidagilardan iborat:

I  Bosqich. Sotsiologik tadqiqotni tayyorlash va tashkil qilish:

• Amaliy sotsiologik vazifani belgilash va tadqiqot predmetini tanlash;
• Sotsiologik tadqiqot o’tkazish bo’yicha buyurtma qabul qilish va uni o’tkazish bo’yicha shartnoma tuzish;
• Bajariladigan ishlar bo’yicha kalendar reja, texnik vazifalarni va byudjet /sarf qilinadigan harajatlar smetasini/ tuzish;
• Dastur ishlab chiqish;
• Tadqiqot uslubiyoti, texnikasi va vositalarini ishlab chiqish.

II Bosqich. Asosiy bo’lib, amaliy tadqiqot ishlari olib borish jarayonini o’z ichiga oladi:

• Sotsiologik tadqiqot tanlovini o’tkazish;
• Pilotaj;
• Dastlabki sotsiologik ma’lumotlarni yig’ish;
• Empirik ma’lumotlarning sifat va aniqlik darajasini nazorat qilish;

III  Bosqich. Empirik ma’lumotlarni qayta ishlash:

• Olingan empirik ma’lumotlarni guruhlarga ajratish;
• Taqsimiy jadval tuzish;
• Empirik ma’lumotlarni kompyuterlarga kiritish va modellashtirish;

IV Bosqich. YAkunlovchi bosqich bo’lib, olingan ma’lumotlarni tahlil qilish, umumlashtirish, ulardan ilmiy xulosalar chiqarish va amaliy takliflar, tavsiyalar ishlab chiqishni o’z ichiga oladi:

• Tadqiqot ma’lumotlarining dastlabki tasnifi va nazariy jihatdan fahmlamoq;
• Ilmiy nazariy xulosalar, muayyan ilmiy-amaliy takliflar, tavsiyalar va tadbirlar ishlab chiqish;
• Berilgan vazifa bo’yicha ilmiy matnlar, hisobotlar tayyorlash.

I bosqich: amaliy tadqiqotni tayyorlash va tashkil etish bosqichi.

• Empirik tadqiqot maqsadini aniqlash va belgilash;
• Empirik tadqiqot g’oyasini ishlab chiqish;
• Empirik tadqiqot jarayonini tashkil etish;
• Analitik muolaja tayyorlash;

II Bosqich. Asosiy bosqich: empirik tadqiqot va eksperiment o’tkazish;