QISHLOQ XO`JALIGI TOVAR ISHLAB CHIQARUVCHILARI YAGONA ER SOLIG’I VA YURIDIK SHAXSLARNING (NOQISHLOQ XO`JALIK) ER SOLIG’I. YER OSTI BOYLIKLARIDAN VA SUV RESURSLARIDAN FOYDALANGANLIK UCHUN SOLIQ Исполнитель

QISHLOQ XO`JALIGI TOVAR ISHLAB CHIQARUVCHILARI YAGONA ER SOLIG’I VA YURIDIK SHAXSLARNING (NOQISHLOQ XO`JALIK) ER SOLIG’I. YER OSTI BOYLIKLARIDAN VA SUV RESURSLARIDAN FOYDALANGANLIK UCHUN SOLIQ                                        REJA: 1.     Yagona er solig’i to`lovchilar, soliq ob’ekti va stavkalar 2.     Yagona er solig’i bo`yicha imtiyozlar va yagona er solig’ini hisoblash, to`lash tartibi 3.     Noqishloq xo`jalik yuridik shaxslarning er solig’i 4.     Yuridik shaxslarga er solig’idan imtiyozlar va er solig’ini to`lash tartibi 5.     Er ostidan foydalanganlik uchun soliq stavkalari va imtyozlar 6.     Suv resurslaridan foydalanish solig’ini to`lovchilar va imtiyozlar 1. Yagona er solig’i to`lovchilar, soliq ob’ekti va stavkalar O’zbekistonda 1999 yilda qishloq xo’jaligi korxonalariga soliq solishda tub o’zgarishlar yuz berdi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998 yil 10 oktyabrdagi “Qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilari uchun yagona er solig’ini joriy etish to’g’risida”gi PF-2086 sonli Farmoniga muvofiq 1999 yilning 1 yanvaridan boshlab qishloq xo’jalgi tovar ishlab chiqaruvchilari uchun yagona er solig’i joriy etildi. Qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilari uchun yagona er solig’ini joriy etilishi o’z navbatida ularning foyda solig’i, ekologiya solig’i (amalda bo’lgan); suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq; mol-mulk solig’i; er solig’i; er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq; obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i hamda boshqa mahalliy soliqlar va yig’imlarni to’lashdan ozod etildi. Amaldagi qonunchilikka ko’ra qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchi korxonalar hamda qishloq xo’jaligi yo’nalishidagi ilmiy tadqiqot tashkilotlarining tajriba-eksperimental xo’jaliklari va ta’lim muassasalarining o’quv tajriba xo’jaliklari yagona er solig’ini to’lovchilari bo’lib hisoblanadi. 2. Yagona er solig’i bo`yicha imtiyozlar va yagona er solig’ini hisoblash, to`lash tartibi Soliq qonunchiligiga ko’ra soliq solinmaydigan er uchastkalariga quyidagilar erlar kiradi: a) qishloq aholi punklarining umumiy foydalanishdagi erlari; b) ihota daraxtzorlari egallagan erlar; s) Sport inshootlari, stadionlar, sport maydonchalari, suv havzalari, sportning texnik turlari ob’ektlari va boshqa jismoniy tarbiya – sog’lomlashtirish komplekslari, onalar va bolalarning dam olish va sog’lomlashtirish joylari, sonatoriy-kurort muassasalari va dam olish uylari, o’quv mashq bazalari egallagan erlar; d) yangi o’zlashtirilayotgan erlar va meliorativ holatini yaxshilash ishlari olib borilayotgan sug’oriladigan erlar-loyihada nazarda tutilgan muddatga, lekin ishlar boshlanganidan e’tiboran ko’pi bilan besh yilga. Agar loyihada erlarni o’zlashtirish va meliorativ ishlarni amalga oshirish muddatlari ko’rsatilmagan yoki er uchastkasi boshqa muddatlarda topshirilgan bo’lsa, er uchastkasi uchun soliq meliorativ ishlar va yangi erlarni o’zlashtirish ishlari bajarilgan yillar uchun to’lanmaydi, lekin u 5 yildan oshmasligi kerak; e) ta’lim, madaniyat va sog’liqni saqlash ob’ektlari banda etgan erlar; f) yangi tut ko’chatlari ekilgan erlar, qator oralaridan qishloq xo’jaligi ekinlarini ekish uchun foydalanishdan qat’iy nazar, uch yil muddatga. SHu munosabat bilan bahorda ekilgan tut ko’chatlari ekilgan yilni hisoblaganda uch yilga soliq to’lashdan ozod etiladi; j) ilmiy tashkilotlarning qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik va o’rmon fondidagi erlari, qishloq xo’jaligi va o’rmon sohasidagi ilmiy tadqiqot tashkilotlari hamda o’quv yurtlariga qarashli tajriba, eksperimental va o’quv-tajriba xo’jaliklarining bevosita ilmiy va o’quv maqsadlari uchun foydalaniladigan erlari; h) yangi barpo etilgan qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilari, shu jumladan, fermer xo’jaliklari, davlat ro’yxatiga olingan paytdan boshlab ikki yil muddatga; i) O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq soliq solinmaydigan erlar; Qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilariga soliqdan imtiyoz belgilanganda ular soliqni ushbu huquq paydo bo’lgan oydan boshlab to’lashni to’xtatadilar. Soliq imtiyozlari bekor qilingan taqdirda ular er solig’ini ushbu huquq bekor qilingan oydan keyingi oydan boshlab to’lashni boshlaydilar. Soliq to’lovchilar yagona er solig’i summasini belgilangan shakl bo’yicha soliq solinadigan bazaga qarab er uchastkalarining normativ qiymati hamda er uchastkalarining maydonidan kelib chiqqan holda hisoblab chiqadilar. Yagona er solig’i hisob-kitobi er uchastkasi joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organiga joriy soliq davrining 1 mayigacha taqdim etiladi. Yil davomida berilgan er uchastklari uchun yagona er solig’i er uchastkasi berilgandan keyingi oydan boshlab to’lanadi. Er uchastkasi olib qo’yilgan taqdirda, yagona er solig’ini to’lash olib qo’yilgan oydan boshlab to’xtatiladi. Er uchastkasining tarkibi va maydoni yil davomida o’zgargan, shuningdek yagona er solig’i bo’yicha imtiyozlarga bo’lgan huquq vujudga kelgan (to’xtatilgan) taqdirda, soliq to’lovchilar davlat soliq xizmati organlariga hisobot yilining 1 dekabrigacha yagona er solig’ining aniqlik kiritilgan hisob-kitobini taqdim etishlari lozim bo’ladi. YAgona er solig’ini byudjetga to’lash quyidagi muddatlarda amalga oshiriladi: hisobot yilining 1 iyuligacha – yillik soliq summasining 20 foizi; hisobot yilining 1 sentyabrigacha – yillik soliq summasining 30 foizi; hisobot yilining 1 dekabrigacha – soliq qolgan summasi. Qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilari buxgalteriya hisobida yagona er solig’i bo’yicha byudjet bilan hisob-kitobni byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish hisobvarag’ida yuritiladi. 3. Noqishloq xo`jalik yuridik shaxslarning er solig’i O’z mulkida, egaligida yoki foydalanishida er uchastkalariga ega bo’lgan yuridik  shaxslar er solig’i to’lovchilardir. YUridik shaxslar uchun quyidagi er uchastkalari soliq solinadigan ob’ekt hisoblanadi: 1) qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mulk qilib olingan er uchastkalari; 2) qishloq yoki o’rmon xo’jaligini yuritish uchun egalik qilishga berilgan er uchastkalari; 3) korxonalar, binolar va inshootlar qurish uchun yoki qishloq xo’jaligiga taalluqli bo’lmagan boshqa maqsadlarda foydalanish uchun berilgan er uchastkalari; 4) korxonalar, binolar yoki inshootlarga bo’lgan mulk huquqi o’tishi bilan birga egalik qilish va foydalanish huquqi ham o’tgan er uchastkalari. Soliq solinmaydigan er uchastkalariga quyidagi erlar kiradi: 1) shaharlar, shahar posyolkalari va qishloq aholi punktlarining umumiy foydalanishdagi erlari (maydonlar, ko’chalar, tor ko’chalar, yo’llar, sohil bo’ylari, madaniy-maishiy ehtiyojlarni qondirish va aholining dam olishi uchun foydalanadigan erlar; ariq tarmoqlari, qabristonlar va boshqalar); 2) jamoa bog’dorchiligi, uzumchiligi va polizchiligining, jamoa garajlarining umumiy foydalanishdagi erlari; Ularga borish yo’llari, ariqlar, kollektorlar va umumiy foydalanishdagi boshqa erlar kiradi; 3) tabiatni muhofaza qilish ahamiyatiga molik erlar (davlat qo’riqxonalari, milliy va dendrologiya bog’lari, botanika bog’lari, zakazniklar, ov qilishga mo’ljallanganlari bundan mustasno, tabiat yodgorliklari), ihota daraxtzorlari egallagan erlar; 4) tarixiy-madaniy ahamiyatga molik erlar (tarixiy-madaniy qo’riqxonalar, xotira bog’lari, sag’analar, arxeologiya yodgorliklari, tarix va madaniyat yodgorliklari egallagan erlar); 5) suv fondi erlari (daryolar, ko’llar, suv omborlari, kanallar, dengizlar, muzliklar, botqoqliklar, gidrotexnika va boshqa suv xo’jaligi inshootlari egallagan erlar, shuningdek suv havzalari sohilidagi suv xo’jaligi ehtiyojlari uchun korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga belgilangan tartibda berilgan erlar); 6) elektr uzatish liniyalari, podstantsiyalar, umumdavlat aloqa liniyalari va ularning inshootlari egallagan erlar; YAngi elektr uzatish havo va kabel liniyalarini qurish uchun erlar vaqtincha foydalanish uchun qurilish davriga ajratiladi, elektr uzatish liniyalaridan doimiy ishlatish uchun foydalanishga esa faqat kuchlanishi 1000 V dan yuqori elektr uzatish liniyalarining tayanchlari, elektr uzatish kabel liniyalarining er ustidagi inshootlari, kuchlanishni pasaytiruvchi podstantsiyalar, taqsimlash va sektsiyalashtirish punktlari egallagan er uchastkasigina ajratiladi. Elektr uzatish uchun tayanchlar va ulardagi inshootlarga er maydoni er ajratish materiallari bo’yicha qabul qilinadi. SHu munosabat bilan er solig’ini to’lashdan qurilish davrida butun ajratilgan er uchastkasi, foydalanish davrida esa - faqat kuchlanishi 1000 V dan yuqori elektr uzatish liniyalari tayanchlari, ulardagi inshootlar va podstantsiyalar egallagan erlargina ozod etiladi. Umumdavlat aloqa liniyalari va ulardagi inshootlarga havo aloqa liniyalari, ularga ilib qo’yilgan simlar va aloqa kabellari, ustunli aloqa va radiofikatsiya liniyalari, ularni belgilaydigan signal va o’lchov ustunlari (qoziqlari), radiorele aloqa liniyalari, kabelli telefon kanalizatsiyasi, er usti va er ostidagi xizmat qilinmaydigan kuchaytirish (regeneratsiya qilish) punktlari, taqsimlovchi shkaflar, qutilar, erga ulangan sim konturlari va boshqa aloqa inshootlari kiradi. 7) umumiy foydalanishdagi avtomobil yo’llari, temir yo’llarning umumiy tarmog’i, umumiy foydalanishdagi shahar elektr transporti (shu jumladan metropoliten) va ularning inshootlari egallagan erlar. Umumiy foydalanishdagi avtomobil yo’llariga O’zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan belgilangan tartibda ularning indekslari va tartib raqamlarini ko’rsatgan holda tegishli ro’yxatlarga kiritilgan avtomobil yo’llari taalluqlidir. Avtomobil yo’llarining inshootlariga ko’priklar, yo’l chetidagi ariqlar, yon tomondagi zaxira erlar, ko’tarma ortidagi ariqlar va ko’tarmalar, tog’dagi suv ajratish kanallari, ariq ortidagi bermalar va qiyaliklarning mustahkamligini ta’minlash bermalari, avtobus bekatlari, tushishlar, traktor yo’llari, piyodalar va velosiped yo’lkalari, o’pirilish, sel, ko’chkiga qarshi va avtomobil yo’llari uchun ajratilgan erlarda joylashtirilgan boshqa himoya inshootlari kiradi. Soliq to’lashdan ozod etiladigan er uchastkalariga temir yo’l stantsiyalari hududida bosh, stantsiya va saralash temir yo’l liniyalari egallagan erlar ham kiradi. Sanoat va boshqa korxonalarga o’tkazilgan temir yo’llar egallagan erlar uchun soliq belgilangan tartibda to’lanadi. Temir yo’llarning inshootlari tarkibiga zaxiralar, tuproqtepalar, yo’ldagi suv ajratish, mustahkamlash va tutib turish inshootlari, yo’llar bo’ylab qordan himoyalash va qumni mustahkamlash polosalari, tortish podstantsiyalari, tonnellar va shu singari sun’iy inshootlar va yo’l qurilmalari kiradi. Soliq imtiyozi tramvay yo’llari va trolleybus liniyalari, metropoliten liniyalari, tramvay va trolleybus bekatlari, shu jumladan dispetcherlik punktlari, metropoliten bekatlari va shahar elektr transporti yo’llaridagi boshqa inshootlar egallagan erlarga tatbiq etiladi. Ma’muriy va boshqa yordamchi binolar, depolar (depo hududida joylashgan elektr transporti yo’llari va metropoliten liniyalari egallagan erlardan tashqari), qurilish va ta’mirlash ob’ektlari egallagan erlar uchun soliq belgilangan tartibda to’lanadi; 8) sport inshootlari, stadionlar, sport maydonchalari, suzish havzalari, sportning texnik turlari ob’ektlari va boshqa jismoniy tarbiya-sog’lomlashtirish komplekslari, onalar va bolalarning dam olish va sog’lomlashtirish joylari, sanatoriy-kurort muassasalari va dam olish uylari, o’quv-mashq bazalari egallagan erlar; 9) magistral suv quvurlari, neft va gaz quvurlari, issiqlik trassalari, magistral kanalizatsiya kollektorlari va ularning inshootlari, suv olish va tozalash inshootlari, shuningdek suv ta’minoti va kanalizatsiyaga tegishli boshqa ob’ektlar egallagan erlar; Suv ta’minoti va kanalizatsiyaga tegishli boshqa ob’ektlar tarkibiga aholi punktlarida suv quvuri va kanalizatsiya tarmog’idagi nasos stantsiyalari, kuzatish quduqlari va dyukerlar, suv minoralari va shu singari inshootlar kiradi. Magistral gaz va neft quvurlari va ularning inshootlari egallagan erlar. Inshootlar tarkibiga yong’in va avariyalardan saqlash inshootlari, quvurlarni katodli himoyalash stantsiyalari, ulanish tugunlari bilan birga nasos va kompressor stantsiyalari, quvurlarni tozalash qurilmalari va hokazolar kiradi. Magistral issiqlik trassalari va ularning inshootlari egallagan erlar. Issiqlik trassalarining inshootlariga nasos stantsiyalari (kuchaytiruvchi, pasaytiruvchi, aralashtiruvchi, drenaj), issiqlikni hisobga olish va nazorat qilish asboblari, isitkichlar, issiq suv ta’minotining tsirkulyatsiya nasoslari kiradi; 10) samolyotlarning uchish-qo’nish maydonlari, shu jumladan ularni erda boshqarish yo’lkalari va to’xtash joylari, fuqaro aviatsiyasi aeroportlarining radionavigatsiya va elektr-yoritish uskunalari joylashgan erlar; 11) O’zbekiston Respublikasining Investitsiya dasturiga kiritilgan ob’ektlar qurilishi uchun ajratilgan erlar - qurilishning normativ muddati davriga, shuningdek O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan qurilish ishlari to’xtatib qo’yilgan ob’ektlar egallagan erlar; Investitsiya dasturiga kiritilgan ob’ektlar qurilishining me’yoriy muddati tugagach, shuningdek to’xtatib qo’yilgan ob’ektlarni qurish davom etilgan yoki ular faoliyat ko’rsata boshlagan hollarda er solig’i qurilishning me’yoriy muddati tugashidan yoki ob’ekt qurilishi yoxud undan foydalanish boshlanganidan keyingi oydan boshlab to’lana boshlaydi. Investitsiya dasturiga kiritilgan ob’ektlar qurilishiga ajratilgan er uchastkalariga soliq solinmaydi. Agar Investitsiya dasturiga ko’ra korxona, uning alohida tsexlarini ta’mirlash yoki qayta jihozlash nazarda tutilgan bo’lsa, bunday hollarda soliq imtiyoz qo’llanmaydi; 12) gidrometeorologiya va gidrogeologiya stantsiyalari hamda postlari egallagan erlar; 13) ilmiy tashkilotlarning qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik va o’rmon fondidagi erlari, qishloq xo’jaligi va o’rmon xo’jaligi sohasidagi ilmiy-tadqiqot tashkilotlari hamda o’quv yurtlariga qarashli tajriba, eksperimental va o’quv-tajriba xo’jaliklarining bevosita ilmiy va o’quv maqsadlari uchun foydalaniladigan erlari; Ilmiy tajribalar, eksperimental ishlar, yangi navlar selektsiyasini amalga oshirish hamda Bob doirasi tasdiqlangan boshqa ilmiy va o’quv maqsadlari uchun foydalaniladigan ekinlar va ko’chatlar egallagan er uchastkalari soliq to’lashdan ozod etiladi; 14) yangi o’zlashtirilayotgan erlar va meliorativ holatini yaxshilash ishlari olib borilayotgan sug’oriladigan erlar - loyihada nazarda tutilgan muddatga, lekin ishlar boshlanganidan e’tiboran ko’pi bilan besh yilga; Er solig’ini to’lashdan yangi o’zlashtirilayotgan va sug’oriladigan erlar, shuningdek kapital tekislash, sug’orish tarmog’ini ta’mirlash va erlarning meliorativ holatini yaxshilash yoxud sug’orilayotgan erlarni kompleks ta’mirlash bo’yicha meliorativ ishlar amalga oshiriladigan sug’orilayotgan qishloq xo’jalik erlari ozod qilinadi. Agar loyihada erlarni o’zlashtirish va meliorativ ishlarni amalga oshirish muddatlari ko’rsatilmagan bo’lsa yoki er uchastkasi boshqa muddatlarda ishga tushirilgan bo’lsa, bunday holda meliorativ ishlar va yangi erlarni o’zlashtirish ishlari bajarilgan yillar uchun, lekin 5 yildan ko’p bo’lmagan muddatda, er uchastkasiga soliq to’lanmaydi; 15) zaxiradagi erlar; 16) rekreatsion ahamiyatga molik erlar (aholining ommaviy dam olishi va turizmini tashkil etish uchun tegishli muassasalarga berilgan erlar: o’rmon bog’lari, bog’lar, xiyobonlar, plyajlar va boshqalar). Bunda muassasa deganda mulkdor tomonidan boshqarish, ijtimoiy-madaniy yoki notijorat tusidagi boshqa funktsiyalarni bajarish uchun tashkil etilgan holda u tomonidan to’liq yoki qisman moliyalanadigan tashkilot tan olinadi; 17) sog’lomlashtirish ahamiyatiga molik erlar (kasalliklarning oldini olish va odamlarni davolash ishini tashkil etish uchun qulay tabiiy omillarga ega bo’lgan erlar); 18) yakka tartibda uy-joy qurish va shaxsiy yordamchi xo’jalik yuritish uchun qonun hujjatlarida belgilangan normalar doirasida berilgan erlar - er uchastkalari berilgan paytdan e’tiboran ikki yil muddatga; 19) soliq to’lovchining balansida bo’lgan hamda tadbirkorlik faoliyatida foydalanilmayotgan fuqarolik himoyasi va safarbarlik ahamiyatiga molik ob’ektlar egallagan erlar. Fuqarolik himoyasi va safarbarlik ahamiyatiga molik ob’ektlar egallagan erlar maydoni haqiqatda egallagan maydondan kelib chiqib qabul qilinadi. Erlardan o’z o’rnida foydalanilmagan taqdirda ushbu belgilangan imtiyozlar qo’llanilmaydi. Quyidagi yuridik shaxslar er solig’idan ozod qilinadilar: a) tijorat bilan shug’ullanmaydigan yuridik shaxslar, er uchastkalaridan tadbirkorlik faoliyati yo’lida foydalanayotganlaridan tashqari; Agar er uchastkalaridan notijorat tashkilotlar bevosita tadbirkorlik faoliyati yo’lida foydalansalar (ijaraga berilsa, qishloq xo’jaligi mahsuloti etishtirilsa va hokazo), bunday er uchastkalari uchun soliq belgilangan tartibda to’lanadi. Soliq solish maqsadida notijorat tashkilotlar deganda quyidagi yuridik shaxslar tushuniladi: faqat davlat byudjeti mablag’lari hisobiga moliyalanadigan, xarajatlarni qoplashga byudjetdan tasdiqlangan smetalar doirasida dotatsiya oladigan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar; xayriya birlashmalari, uyushmalari va jamg’armalari, xalqaro tashkilotlar, diniy birlashmalar va boshqa tashkilotlar: -Ijtimoiy-xayriya yoki ta’sis hujjatlarida qayd etilganidek, tadbirkorlik faoliyatidan daromad olishni nazarda tutmaydigan boshqa maqsadlar uchun barpo etilgan yuridik shaxslar; -Moliyaviy va boshqa mablag’larni mazkur tashkilot xodimlari, muassislari yoki a’zolarining shaxsiy manfaatlari yo’lida taqsimlamaydigan va investitsiyalamaydigan yuridik shaxslar (qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mehnat uchun haqlardan tashqari); b) madaniyat, maorif, sog’liqni saqlash va mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish muassasalari, bo’ysunuvidan qat’i nazar, o’z zimmalariga yuklangan vazifalarni amalga oshirish uchun ularga ajratilgan er uchastkalari uchun; Ularga quyidagilar kiradi: -madaniyat va san’at muassasalari (kutubxonalar, filmoteka va fonotekalar, muzeylar, ko’rgazmalar, klub muassasalari, maktabgacha tarbiya muassasalari, xalq universitetlari, madaniyat va istirohat bog’lari, botanika bog’lari va hayvonot bog’lari, televidenie va radioeshittirish tahririyatlari, kitob palatalari, teatrlar, kinoteatrlar, kontsert tashkilotlari va jamoalari, tsirklar, tasviriy san’at studiyalari va badiiy bezatish tashkilotlari, kinostudiyalar va ovoz yozish studiyalari, aholining buyurtmasiga ko’ra ish va xizmatlarsiz kinofilmlar tayyorlash, ovoz yozish, havaskorlik kinofilmlarini tayyorlash, ovoz yozish xizmatlari, kinofilmlar ijarasi, madaniyat va san’at xo’jaligini boshqarish); -maorif muassasalari (oliy va o’rta maxsus ma’lumotli kadrlar tayyorlash, oliy ma’lumotli kadrlar tayyorlash, o’rta maxsus ma’lumotli kadrlar tayyorlash, ishchilar va boshqa xodimlarni tayyorlash va malakasini oshirish, umumiy ta’lim bolalar maktablari, ishchi yoshlar uchun umumiy ta’lim maktablari, maktabgacha tarbiya, ota-onalar qarovisiz qolgan bolalarni tarbiyalash muassasalari); -sog’liqni saqlash muassasalari (kasalxona muassasalari, moxovxonalar, dispanserlar, ambulatoriya-poliklinika muassasalari, tez va shoshilinch tibbiy yordam hamda qon quyish muassasalari, onalik va bolalikni muhofaza qilish muassasalari, sanatoriy-kurort muassasalari, sanitariya-profilaktika muassasalari, sanitariya-epidemiologiya muassasalari, sanitariya maorifi muassasalari, sud-tibbiy ekspertiza muassasalari); -mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish muassasalari (vrachlik-mehnat ekspertiza komissiyalari, qariyalar va nogironlar uchun internat uylar). Er uchastkalari (xonalar)dan ularning asosiy faoliyati bilan bog’liq bo’lmagan maqsadlar uchun (ijaraga berish, qishloq xo’jaligi mahsulotini etishtirish va hokazo) foydalanadigan madaniyat, maorif, mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish muassasalari er solig’ining tegishli hissasini to’laydilar; v) dehqon (fermer) xo’jaliklari - davlat ro’yxatidan o’tkazilgan paytdan e’tiboran ikki yil muddatga; YUridik shaxslar belgilangan imtiyozli davrdan keyin bir yil o’tguniga qadar tugatilgan taqdirda, soliq summasi ularning butun faoliyat davri uchun to’liq miqdorda undiriladi. g) nogironlarning jamoat birlashmalari, “Nuroniy” jamg’armasi va “O’zbekiston CHernobilchilari” assotsiatsiyasi mulkida bo’lgan, ishlovchilari umumiy sonining ellik foizini nogironlar tashkil qilgan yuridik shaxslar (savdo, vositachilik, ta’minot-sotish va tayyorlov faoliyati bilan shug’ullanuvchi yuridik shaxslar bundan mustasno) Xodimlarning umumiy soniga korxona shtatida bo’lgan, shu jumladan o’rindoshlik bo’yicha ishlovchilar, shuningdek korxona shtatida bo’lmagan (pudrat shartnomasi va fuqarolik-huquqiy tusdagi boshqa shartnomalar bo’yicha ishlarni bajaradigan) xodimlar kiritiladi; 4. Yuridik shaxslarga er solig’idan imtiyozlar va er solig’ini to`lash tartibi Er solig’i yuridik shaxslar tomonidan har yili 1 yanvargacha bo’lgan holatga qarab mustaqil hisoblab chiqariladi va soliq bo’yicha hisob-kitoblar er uchastkasi joylashgan hududdagi soliq organiga joriy yilning 1 fevraligacha taqdim etiladi: 1.           Qishloq xo’jaligi ahamiyatiga ega bo’lmagan erlar uchun.  2.           Qishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik erlar uchun. Bo’shatib olinayotgan mablag’lardan muayyan maqsadlar uchun foydalanish sharti bilan imtiyozlar olgan yuridik shaxslar soliq to’lovchilar uchun belgilangan shakl bo’yicha va muddatlarda er solig’i hisob-kitobini taqdim etadilar. YUridik shaxs hisoblangan dehqon xo’jaliklari hisoblab yozilgan er solig’i umumiy summasining 95%ini byudjetga, 5%ini esa Dehqon va fermer xo’jaliklarini qo’llab-quvvatlash jamg’armasiga to’laydilar. Hisob-kitoblarda Jamg’armaga to’lanadigan summa alohida satrda aks ettiriladi. Er solig’ini hisoblash er uchastkasi haqiqatda egallagan maydondan kelib chiqib amalga oshiriladi. Er uchastkalarining umumiy maydonlari to’g’risidagi ma’lumotlar er uchastkasiga bo’lgan huquqni tasdiqlaydigan hujjatlar yoki erlarni inventarizatsiyalash dalolatnomalari bo’yicha qabul qilinadi. Qishloq xo’jaligi va o’rmon xo’jaligi ahamiyatiga molik er mulklari maydonlari va ularning sifat holati er kadastri hujjatlariga ko’ra qabul qilinadi va erlardan haqiqatda foydalanishga muvofiq kelishi kerak. Yil davomida yuridik shaxslarda er uchastkalariga mulk huquqi, erga egalik qilish huquqi, erdan foydalanish huquqi vujudga kelgan (bekor bo’lgan) taqdirda, shuningdek ular foydalanayotgan er maydoni kengaygan (kamaygan) yoki er solig’i bo’yicha imtiyoz huquqlari to’xtatib qo’yilgan (paydo bo’lgan) hollarda ular er uchastkasi ajratilgan (olib qo’yilgan) yoki imtiyozlar to’xtatilgan (paydo bo’lgan) kundan e’tiboran bir oydan kechiktirmay davlat soliq organlariga er solig’i bo’yicha hisob-kitoblarni taqdim etishlari shart. Hisobot yili davomida er mulklari tarkibida o’zgarishlar yuz bergan yuridik shaxslar davlat soliq organlariga er solig’i to’lanadigan hisobot yilining 1 noyabriga qadar er solig’ining aniqlashtirilgan hisob-kitobini taqdim etadilar. Foydalanilishi foydali qazilmalarni qazib olish bilan bog’liq erlar, shu jumladan ochiq usulda qazib olinadigan, bo’sh va balansdan tashqari jinslar uyumlari band etgan yoki ular uchun mo’ljallangan erlar uchun soliqni hisoblab chiqarish ularning joylashgan erini hisobga olgan holda kon va karerlar uchun stavkalar bo’yicha amalga oshiriladi. Foydalanilishi foydali qazilmalarni qayta ishlash yoki ulardan ishlab chiqarishda foydalanish bilan bog’liq er uchastkalari uchun, shu jumladan oxirgi omborlar va tindirgichlar, shuningdek ma’muriy, yordamchi binolar va inshootlar band etgan erlar uchun soliq korxonalar, muassasalar va tashkilotlar uchun belgilangan stavkalar bo’yicha hisoblab chiqariladi. Alohida binolar yoki xonalar boshqa yuridik va jismoniy shaxslarga ijaraga berilganida er solig’ini balansida ushbu bino bo’lgan yuridik shaxs to’laydi. Agar alohida bino bir necha yuridik shaxsning balansida bo’lsa, er solig’ini har bir yuridik shaxs alohida, egallagan ishlab chiqarish xonalariga mutanosib ravishda to’laydi. Ko’p qavatli turar joylarning bir qismini egallagan yuridik shaxslar er solig’ini turar joy egallagan umumiy maydondan va mazkur yuridik shaxs tomonidan foydalaniladigan ishlab chiqarish xonalarining hissasidan kelib chiqib hisoblab chiqaradilar. Yil davomida yuridik shaxslarda er uchastkalariga mulk huquqi, erga egali qilish huquqi, erdan foydalanish huquqi vujudga kelgan taqdirda, shuningdek ular foydalanayotgan er maydoni kengaygan yoki er solig’i bo’yicha imtiyoz huquqlari to’xtatib qo’yilgan hollarda ular er uchastkasi ajratilgan yoki imtiyozlar to’xtatilgan kundan e’tiboran bir oydan kechiktirmay soliq organlariga er solig’i bo’yicha hisob-kitoblarni taqdim etishlari shart. Yil davomida ajratilgan er uchastkalari uchun soliq er uchastkasi ajratilganidan keyingi oydan e’tiboran to’lanadi. Er uchastkasi olib qo’yilgan (kamaytirilgan), haqi to’lab qaytarib olingan, sotilgan taqdirda soliq undirish er uchastkasi olib qo’yilgan (kamaytirilgan), haqi to’lab qaytarib olingan, sotilgan oydan e’tiboran to’xtatiladi (kamaytiriladi). YUridik shaxslarga er solig’i bo’yicha imtiyozlar belgilanganda ular bunday huquq paydo bo’lgan oydan e’tiboran soliq to’lamaydilar. Er solig’i bo’yicha imtiyozlarga ega bo’lish huquqi to’xtatilgan taqdirda ular bunday huquq to’xtatilganidan keyingi oydan e’tiboran er solig’i to’lay boshlaydilar. YUridik shaxslar tomonidan (qishloq xo’jalik korxonalaridan tashqari) soliq yilning har choragida, teng ulushlarda chorakdagi ikkinchi oyning 15-kunigacha to’lanadi. Agar yuridik shaxs er uchastkasini hisobot choragi uchun to’lash muddati tugaganidan keyin olgan bo’lsa, ushbu davr uchun soliqni to’lash muddati bo’lib keyingi chorak uchun soliq to’lash muddati hisoblanadi. YAgona er solig’ini to’lashga o’tmagan qishloq xo’jaligi korxonalari er solig’ini yilda bir marotaba, hisobot yilining 15 dekabrigacha to’laydi. Qishloq xo’jalik korxonalari er solig’ini bir yilda bir marta - hisobot yilining 15 dekabrigacha to’laydilar. Yil davomida ajratilgan er uchastkalari uchun soliq er uchastkasi ajratilgan oydan keyingi oydan boshlab to’lanadi. (Masalan, vakolatli hokimiyat organining 15 avgustdagi qarori bilan korxonaga er ajratilsa, u er solig’ini 1 sentyabrdan boshlab to’laydi). Er uchastkasi olib qo’yilgan (kamaytirilgan), haqi to’lab qaytarib olingan, sotilgan taqdirda soliq undirish er uchastkasi olib qo’yilgan (kamaytirilgan), haqi to’lab qaytarib olingan, sotilgan oydan boshlab to’xtatiladi (kamaytiriladi). (Masalan, korxonadan er uchastkasining bir qismi vakolatli hokimiyat organining 25 avgustdagi qaroriga ko’ra olib qo’yilsa, u er solig’ini to’lashni 1 avgustdan boshlab to’xtatadi). YUridik shaxslarga er solig’i bo’yicha imtiyoz belgilansa, ular ushbu huquq paydo bo’lgan oydan boshlab soliq to’lashni to’xtatadilar. Er solig’i bo’yicha imtiyoz huquqi to’xtatilgan taqdirda ular er solig’ini ushbu huquq to’xtatilgan oydan keyingi oydan boshlab to’laydilar. Soliq to’lovchi tomonidan ortiqcha soliq summalari to’langan taqdirda, agar boshqa soliqlar va yig’imlar bo’yicha qarz mavjud bo’lmasa, ushbu summalar soliq to’lovchiga o’ttiz kun ichida uning yozma arizasi bo’yicha qaytariladi yoki bo’lg’usi to’lovlar hisobiga qayd etiladi. Er solig’i, soliq to’lovchining joylashgan eridan qat’i nazar, hududida er uchastkasi joylashgan tuman yoki shaharning mahalliy byudjetiga to’lanadi. Agar er uchastkasi ham tuman, ham shahar hududida joylashgan bo’lsa, soliq xuddi shu tartibda to’lanadi. Agar Toshkent shahrining ma’muriy chegarasi korxona erlarining o’rtasidan o’tsa va uning erlari bir qismi Toshkent shahri Uch tepa tumanining hududida, boshqa qismi esa Toshkent viloyati Zangiota tumanining hududida bo’lib qolsa, korxona shahar hududida joylashgan er qismi uchun er solig’ini shahar uchun stavkalar bo’yicha hisob-kitob qiladi va hisob-kitobni Uch tepa tumani Davlat soliq inspektsiyasiga topshiradi hamda soliqni shahar byudjetiga to’laydi. Zangiota tumani hududida joylashgan er qismi uchun hisob-kitob Toshkent viloyatining qishloq joylari uchun stavkalar bo’yicha amalga oshiriladi, hisob-kitob tuman Davlat soliq inspektsiyasiga topshiriladi va ushbu tuman byudjetiga soliq to’lanadi. YUridik shaxslarning byudjet bilan er solig’i bo’yicha hisob-kitoblari buxgalteriya hisobi byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish hisobvarag’ida yuritiladi. 1. Hisoblab yozilgan soliq summasi quyidagicha aks ettiriladi: davr xarajatlarini hisobga olish hisobvarag’i debeti; byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish hisobvarag’i krediti. 2. Byudjetga o’tkazilgan soliq summalari quyidagicha aks ettiriladi: byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish hisobvarag’i debeti; pul mablag’larini hisobga olish hisobvarag’i krediti. Er solig’i to’lovchilari davlat soliq xizmati organlarining qarorlari va ular mansabdor shaxslarining harakatlari ustidan davlat soliq xizmatining yuqori organlari yoki sudga shikoyat qilish huquqiga egadirlar. Er solig’i to’lovchilari O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq javobgar bo’ladilar. Davlat soliq xizmati organlari soliqning to’g’ri hisoblab chiqarilishi va o’z vaqtida to’lanishi ustidan O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq nazoratni amalga oshiradilar. 5. Yer ostidan foydalanganlik uchun soliq stavkasi va imtiyozlar. Soliqqa tortish maqsadida er osti boyliklari deganda er qobig’ining yuqori qismini qamrab oladigan hamda foydali qazilmalarni tadqiq qilish va qazib olish mumkin bo’lgan makon, foydali qazilmalar deganda - iqtisodiy va sog’lomlashtirish ahamiyatiga ega geologik hosilalar qaraladi. Er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliqni O’zbekiston Respublikasi hududida foydali qazilmalarni qazib olish, texnogen hosilalardan foydalanish, shuningdek chaqnoq toshlar xom ashyosi namunalari, paleontologik qoldiqlar va boshqa geologik kollektsiya materiallarini yig’ish bilan shug’ullanadigan yuridik va jismoniy shaxslar to’laydilar. Tarkibida rangli, nodir, asl, qora metallar va boshqa mineral xom ashyo bo’lgan rudalarni bir korxona qazib olib, uni bundan keyin qayta ishlash uchun boshqa korxonalarga bersa (eksport bundan mustasno), qazib olinadigan rudani qayta ishlaydigan va soliq stavkasi belgilangan tayyor mahsulot chiqaradigan korxona soliq to’lovchi hisoblanadi. Masalan, Olmaliq mis qazib olish korxonasi tarkibida mis bo’lgan, qazib olingan rudani boyitish fabrikasiga beradi, fabrika boyitilgan rudani Olmaliq kon-metallurgiya kombinatining mis eritish zavodiga topshiradi. Kombinat tayyor mahsulot - tozalangan mis chiqaradi, soliq stavkasi ham unga belgilangan. Mazkur holatda rudani qazib oluvchi korxona emas, balki tozalangan misni olganlik uchun kombinat soliq to’lovchi hisoblanadi. Ruda qayta ishlash uchun O’zbekiston Respublikasidan tashqariga yuklab jo’natilgan yoki eksport qilingan taqdirda rudani qazib olgan korxona soliq to’lovchi bo’lib hisoblanadi. Quyidagilar er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliqqa tortish ob’ektlari hisoblanadi: 1) Foydali qazilmalarni qazib olish hajmi (shu jumladan yo’l-yo’lakay olinadigan foydali qazilmalar va qimmatli komponentlar) ularni qayta ishlashdan olingan mahsulotning haqiqatda sotilish qiymati bo’yicha, qo’shilgan qiymat solig’i va aktsiz solig’ini chegirgan holda. Qazib olingan ruda tarkibidan, asosiy foydali qazilmadan tashqari, unga doir stavkalar belgilangan boshqa xom ashyo ajratib olingan taqdirda yo’l-yo’lakay olinadigan foydali qazilmalar va qimmatli komponentlar soliqqa tortish ob’ekti bo’lib hisoblanadi. Qazib olingan foydali qazilma yoki uning bir qismi korxona tomonidan boshqa materiallarni ishlab chiqarish yoki tayyorlash uchun xom ashyo hisoblangan taqdirda soliq ushbu xom ashyoni qazib olishning ishlab chiqarish tannarxidan kelib chiqib, tasdiqlangan stavkalar bo’yicha to’lanadi. Hisobot oyida qazib olingan, lekin to’laligicha yoki qisman sotilmagan foydali qazilmalar hajmi uchun soliq sotilgan mahsulotning hisobot oyi yoki sotish amalga oshirilgan bundan oldingi oy uchun o’rtacha hisoblangan qiymatidan kelib chiqib to’lanadi. Gaz qazib chiqaruvchi korxonalar uchun soliqqa tortish ob’ekti bo’lib, O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan belgilangan sotish bahosi bo’yicha, qo’shilgan qiymat solig’i va aktsiz solig’i chegirilgan holda, birlamchi tayyorgarlikdan o’tgan qatlamdan qazib olingan tabiiy gaz (tozalanmagan gaz) hajmi hisoblanadi. 2) Texnogen hosilalar hajmi (mineral xom-ashyoni qazib olish va qayta ishlash chiqindilari) ajratib olingan asosiy foydali qazilmaning qonun hujjatlariga muvofiq haqiqiy sotilish qiymati bo’yicha, bunda qo’shilgan qiymat solig’i va aktsiz solig’i chegiriladi. Texnogen hosilalarga shu jumladan texnologik yoki boshqa sabablarga ko’ra vaqtincha ishlatilmayotgan mineral xom ashyoni qazib olish va qayta ishlash chiqindilari kiradi. 3) To’plangan chaqnoq tosh xom-ashyosi namunalari, paleontologik qoldiqlar va boshqa geologik kollektsiya materiallarining hisob qiymati. Yig’ish deganda chaqnoq tosh xom-ashyosi namunalari, paleontologik qoldiqlar va boshqa geologik kollektsiya materiallarini tabiiy ochiq joylar, tabiiy er osti bo’shliqlari (g’orlar), ishlatib bo’lingan karerlar, kon qazish sanoati uyumlari, daryo qayirlarida konchilik va boshqa maxsus ish turlarini bajarmasdan, er ostining bir butunligini buzmasdan olib to’plash tushuniladi. Er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalarini O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilaydi va soliq to’lovchilarga O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi hamda Davlat soliq qo’mitasi tomonidan belgilangan tartibda etkaziladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 18 dekabrdagi “O’zbekiston Respublikasining 2007 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida”gi PQ-532-son qaroriga muvofiq 2007 yilda er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalari miqdorlari belgilangan. (16-ilova) Quyidagilar er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliqni to’lashdan ozod etiladilar: a) er osti boyliklarini geologik jihatdan o’rganuvchi yuridik va jismoniy shaxslar; b) geologik, mineralogik va boshqa alohida qo’riqlanadigan tabiiy hududlarda ilmiy ish olib boruvchi yuridik va jismoniy shaxslar; v) hamma joyda tarqalgan foydali qazilmalarni ularga berilgan er uchastkalari doirasida belgilangan tartibda, o’z xo’jalik va maishiy ehtiyojlari uchun qazib olishni amalga oshiruvchi er egalari va erdan foydalanuvchilar. Soliq qonunchiligiga muvofiq yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan tadbirkorlik faoliyati bilan bog’liq bo’lmagan maqsadlar uchun o’z hududida qazib olingan va ishlatiladigan keng tarqalgan foydali qazilmalar hajmi er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliqni to’lashdan ozod etiladi. O’zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi amalga joriy etilishidan avval qabul qilingan O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq soliq to’lovchilarga taqdim etilgan soliq imtiyozlari ular taqdim etilgan muddat tugashiga qadar saqlanadi. 6. Suv resurslaridan foydalanish solig’ini to`lovchilar va imtiyozlar Er usti va er osti manbalaridan foydalaniladigan suv resurslarining hajmi soliq solish ob’ekti hisoblanadi. Er usti manbalariga kiradi: daryolar, ko’llar, suv omborlari, er yuzasidagi boshqa havzalar va suv manbalari, turli xil kanal va hovuzlar. Er osti manbalariga kiradi: artezian quduqlar va skvajinalar, vertikal va gorizontal zovur tarmog’i. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalari O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi va soliq to’lovchilarga O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Davlat soliq qo’mitasi tomonidan belgilangan tartibda etkaziladi. Suvdan qishloq xo’jalik ekinlari va ko’chatlarini sug’orish uchun foydalanadigan yordamchi xo’jaliklarga ega yuridik shaxslar, shuningdek ilmiy-tadqiqot tashkilotlari va o’quv yurtlarining o’quv-tajriba xo’jaliklari soliqni qishloq xo’jalik korxonalari uchun belgilangan stavkalar bo’yicha to’laydilar. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 18 dekabrdagi “O’zbekiston Respublikasining 2007 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida”gi PQ-532-son qaroriga muvofiq 2007 yilda suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalari quyidagi jadvaldagi miqdorlarda belgilangan (8-jadval): 8-jadval Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalari To’lovchilar 1 kub. metr uchun stavka (tiyin) Er usti suv resurslari manbalari Er osti suv resurslari manbalari 1.                  Iqtisodiyotning barcha tarmoqlaridagi korxonalar (2-4-bandlarda ko’rsatilganlaridan tashqari) 1440,0 1845,0 2.                  Elektrostantsiyalar 413,0 614,0 3.                  Kommunal xizmat ko’rsatish korxonalari 791,0 1025,0 4.                  YAgona er solig’i to’lashga o’tmagan qishloq xo’jalik korxonalari, dehqon xo’jaliklari (yuridik va jismoniy shaxslar) hamda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish jarayonida suvdan foydalanadigan jismoniy shaxslar 71,0 89,0 Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni to’lashdan quyidagi yuridik shaxslar ozod etiladi: a) notijorat tashkilotlari, ana shu faoliyatda ishlatilgan suv hajmidan kelib chiqib, suv resurslaridan tadbirkorlik faoliyati uchun foydalanuvchilardan tashqari. Soliq solish maqsadida notijorat tashkilotlari deganda quyidagilar tushuniladi: faqat davlat byudjeti mablag’lari hisobiga moliyalanadigan, xarajatlarni qoplash uchun belgilangan smetalar doirasida dotatsiya oladigan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar; xayriya birlashmalari, uyushmalari va jamg’armalari, xalqaro tashkilotlar, diniy birlashmalar va boshqa tashkilotlar: 1) ijtimoiy-xayriya yoki tadbirkorlik faoliyatidan daromad olishni ko’zlamaydigan, ta’sis hujjatlarida ta’kidlangan boshqa maqsadlar uchun barpo etilganlari; 2) moliyaviy va boshqa mablag’larni mazkur tashkilot xodimlari, muassislari yoki a’zolarining shaxsiy manfaatlari uchun taqsimlamaydigan va investitsiyalamaydiganlari (qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mehnatga haq to’lashlar bundan mustasno); b) er osti mineral suvlaridan davolash maqsadlarida foydalanadigan sog’liqni saqlash muassasalari, ular mineral suvlardan savdo tarmog’ida sotish uchun foydalanadigan hollar bundan mustasno; v) farmatsevtika faoliyati bilan shug’ullanadigan va suvdan dorivor vositalar tayyorlashda foydalanadiganlar; g) atrof muhitga zararli ta’siri oldini olish maqsadida chiqarib tashlanadigan er osti suvlari uchun (ishlab chiqarish va texnik ehtiyojlar uchun ishlatiladigan suv hajmlaridan tashqari). Masalan, sizot suvlarning sathini pasaytirish maqsadida chiqarib tashlanadigan zovur suvlari; d) uning uchun byudjetga soliq to’lagan yuridik shaxslardan suv olgan iste’molchilar; e) foydali qazilmalar qazib olish bilan yo’l-yo’lakay va shaxtadan suvni chiqarib tashlash uchun olingan er osti suvlari uchun, ishlab chiqarish va texnik ehtiyojlar uchun foydalaniladigan suv hajmlaridan tashqari; j) agregatlar ishlashi uchun suvdan foydalanganlik uchun gidroelektrostantsiyalar; z) birlamchi foydalanganlik uchun haq to’langan suvdan ikkilamchi foydalanuvchilar (masalan, sug’orish uchun kollektor-zovur tarmog’idagi suvdan foydalanish); i) faoliyatning asosiy turi bo’yicha qishloq xo’jalik mahsuloti etishtiruvchilar sho’rlangan erlarni sug’orishga suvdan foydalanganlik uchun. Soliq imtiyozi yordamchi qishloq xo’jaligiga ega yuridik shaxslarga ham tatbiq etiladi; k) umumiy ishlovchilarining kamida ellik foizi nogironlar bo’lgan, nogironlarning jamoat birlashmalari, "Nuroniy" jamg’armasi va "O’zbekiston chernobilchilari" uyushmasi mulkida bo’lganlari, savdo-sotiq, vositachilik, ta’minot-sotish va tayyorlov faoliyati bilan shug’ullanuvchi yuridik shaxslardan tashqari; Soliq to’lovchilarga O’zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi amalga kiritilishiga qadar qabul qilingan O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga ko’ra taqdim etilgan soliq imtiyozlari ular taqdim etilgan muddat tugashiga qadar saqlanadi.                 Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq to’lovchilar tomonidan, dehqon xo’jaliklari (yuridik shaxs tashkil etadigan va tashkil etmaydigan)dan tashqari, tasdiqlangan stavkalar bo’yicha amalda olingan soliqqa tortiladigan suv hajmidan kelib chiqib hisoblanadi. Dehqon xo’jaliklari (yuridik shaxs tashkil etadigan va yuridik shaxs tashkil etmaydigan) uchun suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq davlat soliq xizmati organlari tomonidan umuman xo’jalik bo’yicha o’tgan yilda 1 ga sug’oriladigan erga sarflangan suv hajmidan kelib chiqib hisoblanadi. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq bo’yicha hisob-kitob: 1) yuridik shaxslar (dehqon xo’jaliklari, mikrofirmalar va kichik korxonalardan tashqari) tomonidan soliq qonunchiligiga muvofiq shakl (15-ilovadagi shakl bo’yicha) bo’yicha soliqni to’lash uchun belgilangan muddatda; 2) mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan - birinchi chorak, yarim yillik, 9 oy yakunlari bo’yicha hisobot choragidan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmasdan soliq qonunchiligiga muvofiq shakl bo’yicha oyma-oy taqsimlangan holda, yil yakunlari bo’yicha esa - yillik moliyaviy hisobot taqdim etiladigan muddatda; 3) tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchi jismoniy shaxslar (dehqon xo’jaliklaridan tashqari) tomonidan soliq qonunchiligiga muvofiq shakl bo’yicha (15-ilovadagi shakl bo’yicha)  soliqni to’lash uchun belgilangan muddatda davlat soliq xizmati organlariga o’sib boruvchi yakun bilan taqdim etiladi. Dehqon xo’jaliklariga (yuridik shaxs tashkil etadigan va yuridik shaxs tashkil etmaydigan) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni to’lash to’g’risida to’lov xabarnomalari davlat soliq xizmati organlari tomonidan joriy yilning 1 mayidan kechiktirmay taqdim etiladi. Suvni markazlashtirilgan vodoprovod tarmog’idan oladigan yuridik shaxslar "Suvoqava" tizimi korxonalari bilan solishtirish jarayonida olingan suv hajmini aniqlashtirish chog’ida suv hajmidagi farqni solishtirish amalga oshirilgan davr uchun hisob-kitoblarda aks ettiradilar. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq quyidagi muddatlarda to’lanadi: 1. YUridik shaxslar tomonidan (qishloq xo’jaligi korxonalari va dehqon xo’jaliklaridan tashqari) - har oyda, hisobot oyidan keyingi oyning 15-kunigacha; 2. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchi jismoniy shaxslar tomonidan (dehqon xo’jaliklaridan tashqari) - har chorakda, hisobot choragidan keyingi oyning 15-kunigacha. 3. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqning umumiy summasi chorakda eng kam ish haqining ellik baravaridan kam miqdorni tashkil etadigan yuridik shaxslar soliqni chorakda bir marta, hisobot choragidan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay to’laydilar. Bunda, mikrofirmalar va kichik korxonalar hisob-kitoblarni soliq qonunchiligiga muvofiq shaklda taqdim etadilar. Soliq to’lovchilar (qishloq xo’jalik korxonalaridan tashqari) joriy yilning 15 yanvariga qadar suvdan foydalanish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga soliqni belgilangan limitdan kelib chiqib yoki suv etkazib berish shartnomasiga ko’ra har oyda yoki har chorakda to’lashlari to’g’risida bildiruvnoma yuboradilar. 4. YAgona er solig’ini to’lashga o’tmagan qishloq xo’jalik korxonalari va dehqon xo’jaliklari (yuridik shaxs tashkil etadigan va yuridik shaxs tashkil etmaydigan) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni yilda bir marta - hisobot yilining 15 dekabriga qadar to’laydilar. YAgona er solig’ini to’lashga o’tmagan qishloq xo’jalik korxonalari boshqa yuridik va jismoniy shaxslar foydalangan suv hajmini olingan suvning umumiy hajmidan chiqarib tashlaydilar, bunda 1 gektar sug’oriladigan erni sug’orishga suv sarfining umuman xo’jalik bo’yicha o’rtacha miqdoridan kelib chiqiladi. Soliq to’lovchi tomonidan ortiqcha soliq summalari to’langan taqdirda, soliqlar, yig’imlarning boshqa turlari bo’yicha qarz mavjud bo’lmasa, ushbu summalar soliq to’lovchiga uning yozma arizasi bo’yicha o’ttiz kun ichida qaytariladi yoki bo’lg’usi to’lovlar hisobi o’tkaziladi. Suv er osti va yuzadagi manbalardan kelib tushadigan suv tarmog’idagi suvdan foydalanilganda soliq manbalar bo’yicha belgilangan stavkalardan kelib chiqib hisoblanadi. SHahar va tumanlarning davlat soliq xizmati organlari suv etkazib beruvchi korxonalardan vodoprovod tarmog’iga yuzadagi va er osti manbalaridan kelib tushadigan suv hajmlari nisbati to’g’risidagi ma’lumotlarni olishlari va mazkur ma’lumotlarni soliq to’lovchilarga etkazishlari kerak. Korxonalar, muassasalar va tashkilotlar tomonidan binolar bir qismi, ayrim xonalar boshqa yuridik va jismoniy shaxslarga ijaraga topshirilganida suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni "Suvoqava" tizimi korxonalari yoki suv xo’jaligi organlari yoxud boshqa korxonalar bilan suv etkazib berish to’g’risida shartnoma tuzgan ijaraga beruvchilar to’laydilar. Bino (xona)ni ijaraga olgan va o’zlari suv etkazib berish to’g’risida shartnoma tuzgan yuridik shaxslar suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni mustaqil ravishda to’laydilar. Amaldagi korxonalar va tashkilotlar hududida ta’mirlash-qurilish va boshqa ishlarni bajaradigan yuridik shaxslar ushbu ishlarni bajarish jarayonida foydalaniladigan suv uchun soliq to’lamaydilar. Ta’mirlash-qurilish va boshqa ishlarni bajarish chog’ida foydalaniladigan suv hajmi uchun soliqni ular uchun ushbu ishlar bajariladigan korxona va tashkilotlar to’laydilar. YAngi qurilish maydonchasida qurilish ishlarini bajarish chog’ida qurilish paytida foydalaniladigan suv hajmi uchun soliqni qurilish tashkiloti to’laydi. Mulkchilik va bo’ysunish shaklidan qat’i nazar issiq suv va bug’ uzatuvchi korxonalar suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni ular tomonidan yuzadagi va er osti manbalaridan ishlab chiqarish va texnik ehtiyojlar uchun ishlatilgan suv resurslari hajmi uchun to’laydilar. YUridik shaxslarning byudjet bilan suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq bo’yicha hisob-kitoblarining buxgalteriya hisobi byudjetga to’lovlar bo’yicha (turlar bo’yicha) qarzlarni hisobga olish hisobvarag’ida yuritiladi. 1. Hisoblab yozilgan soliq summasi quyidagicha aks ettiriladi: davr xarajatlarini hisobga olish hisobvarag’i debeti; byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish hisobvarag’i krediti. 2. Byudjetga o’tkazilgan soliq summalari quyidagicha aks ettiriladi: byudjetga to’lovlar bo’yicha qarzlarni hisobga olish hisobvarag’i debeti; pul mablag’larini hisobga olish hisobvarag’i krediti. Soliq to’lovchilar davlat soliq xizmati organlarining qarorlari va ular mansabdor shaxslarining harakatlari ustidan davlat soliq xizmatining yuqori organlari yoki sudga shikoyat qilish huquqiga egalar. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq to’lovchilar O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq javobgar bo’ladilar. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqning to’g’ri hisoblash va to’lanishi ustidan nazorat O’zbekiston Respublikasi davlat soliq xizmati organlari tomonidan, O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.