Sement ishlab chiqarish Исполнитель

Sement ishlab chiqarish

           Markaziy  Osiyoda,  jumladan,  O'zbekistonda  sement  sanoati  vujudga kelishining o'ziga xos tarixi bor. 1926-yilning iyunida Bekobod sement zavodi O'rta Osiyoda birinchi bo'lib sement ishlab chiqara boshladi. Korxona  dastlabki  uch  yil  davomida  portlandsement  ishlab  chiqarishni o'zlashtirib,  yiliga  28  ming  tonnadan  mahsulot  berdi.  O’sha kezlarda  zamonaviy hisoblangan bu zavod soatiga 4 tonna klinker ishlab chiqaradigan bitta 45 metrli aylanma pechga ega edi. Unda xomashyo va klinkerni tuyuvchi  shar tegirmonlar va 1000 kVt quvvatli elektrostansiya bor edi.

        1936-1937-yillardagi  birinchi  rekonstruksiyadan  so'ng  Bekobod  zavodi yiliga 155000 tonna mahsulot bera boshladi. Zavod 1959- yili qayta rekonstruksiya qilinib,  ancha  kengaytirildi.  Ikkita  118  metrli  aylanma  pech  o'rnatildi.  1961-yili yana  bitta  150  metrli  pech  ishga  tushirildi.  Natijada  zavodning  yillik  quvvati 720000 tonnaga yetdi. Endilikda zavod texnologiyasi uzluksiz takomillashib, ulkan korxonaga aylandi. 1970- yili korxona quvvati 800000 tonnani tashkil etgan bo'lsa, 1990-yil oxiriga borib sement ishlab chiqarish 1 million tonnaga yaqinlashdi. Shuni aytish kerakki, mazkur zavodda dastlabki vaqtlarda sementning asosiy tarkibiy  qismi  bo`lmish  ohaktoshdan  tashqari  Suluktadan  keltiriladigan  maxsus tuproq  ham  ishlatilar  edi.  Geolog  olim,  O'zbekiston  Fanlar  akademiyasining haqiqiy  a'zosi  A.S.Uklonskiyning  taklifiga  binoan  1927-yili  Sulukta  tuprog'i mahalliy  lyoss  bilan  almashtirildi.  Shundan  beri  respublika  zavodlarida  sement ishlab  chiqarishning  ikkinchi  tarkibiy  qismi  sifatida  mahalliy  lyoss  tuprog'i ishlatilmoqda. 

       1929-yili  hukumat  qaroriga  binoan  Quvasoy  sement  zavodi  qurila boshlandi.  Bu  zavod  1932-yilning  21-fevralida  ishga  tushirildi.  Birinchi  yili Quvasoy  zavodi  42,2  tonna  sement  ishlab  chiqardi.  Ammo  hali  murakkab jarayonlarning ko'p qismi qo'l kuchi bilan  bajarilar edi. Texnologiya takomillashib, ishchi va muhandis-texnik xodimlar  malakasining o'sishi tufayli birinchi besh yil ichida  zavodning  ishlab  chiqarish  quvvati  120500  tonnaga  yetdi.  1946-1951-yillarda  zavod  rekonstruksiya  qilinishi  natijasida  sement  ishlab  chiqarish  yiliga 200000 tonnani tashkil qildi. 1951-1959-yillar mobaynida Quvasoy zavodida qayta ta'mirlash ishlari amalga oshirildi, zavod kengaytirildi va 150 metrli pechlar bilan jihozlangan,  to'la  mexanizatsiyalashgan  ikkita  texnologik  liniya  ishga  tushirildi. 1959-yilga kelib hamma pechlar gaz bilan ishlaydigan bo'ldi. Zavod quvvati 1960-yili  670000  tonnani,  1970-yili  esa  qariyb  800000  tonnani  tashkil  qildi.  1990  yil oxirida zavod 1 million tonnaga yaqin mahsulot bera boshladi.

           Ikkinchi  jahon  urushidan  so'ng  Rossiya  zavodlaridan  ko'chirib  keltirilgan jihozlar  hisobiga  Angren  shahrida  bir  soatda  6,2  tonna  sement  ishlab  chiqarish quvvatiga ega bo`lgan, uzunligi 57,5 metr, diametri 3 metr bo'lgan bir pechli zavod ishga tushdi. Kichik  zavod  hisoblangan  bu  zavodning  yillik  quvvati  40  ming  tonnaga ham  yetmas  edi.  Zavod  60-yillarning  o'rtalarida  qayta  jihozlanib,  80  metrlik pechlar o'rnatildi va zavodning o'rtacha yillik quvvati 50 ming tonnani tashkil etdi.