Kombinatsiyalangan juftlik Исполнитель

1. Zaryad juftligi (C operatsiyasi).

2. Fazoviy juftlik va zaryad juftligi orasidagi bo’g’lanishlar

3. Vaqt simmetriyasi (T-operatsiyasi). Kombinatsiyalangan juftlik

Kvant nazariyasida yuqoridagi mavzuda aytib o’tilgan P ko`zgu aksi operatsiyasiga geometrik tabiatga ega bo`lmagan, C-operatsiyasi ya`ni qo`sh  zaryad operatsiyasi ham  kiradi. C- ko`zgu ta`sirida zarralarni barcha zaryadlari  (elektr, barion va boshqalar ) ishorasi teskariga  almashadi, ya`ni zarra o`ziga juft antizarraga aylanadi. C  ko`zguga  nisbatan  tabiat  jarayonlarining  simmetriyasi  zaryad juftligi deb ataladigan fizik kattalikning  saqlanish qonuniga  mos  keladi. Agar zaryad juftligining saqlanish qonuni  tabiatning  beistisno hamma jarayonlari uchun bajarilganda edi, zarralardan tashkil  topgan olamdan antizarralardan tashkil topgan olamni absolyut ajrata olish  mumkin  bo`lmasdi. Lekin  tabiatning  ba`zi  jarayonlari  uchun  zaryad  juftligini  saqlanish  qonuni  buziladi.  P-operatsiya  singari  bu  operatsiya  nisbatan  ham  kuchli  va  elektromagnit  o`zaro ta`sirlarda o`tadigan jarayonlarda zaryad juftligi saqlanadi.  Kuchsiz o`zaro  ta`sirlarda  zaryad  juftligining  saqlanish qonuni buziladi, ya`ni  kuchsiz o`zaro ta`sir C ko`zguga nisbatan ma`lum simmetriyaga ega emas. Zaryad juftligini saqlanish  qonuni juda kichik  sohada bajariladi, chunki  hamma  zaryadlari nolga teng  bo`lgan  faqat  sof  neytral zarralargina muayyan zaryad  juftligiga  ega  bo`lishi  mumkin. Noldan  farqli  zaryadga  ega  zarralar  aniq  zaryad  juftligiga  ega  emas.  Shuning  uchun  zaryad  juftligi  saqlanish  qonunining  zaryadlangan  sistemalarda  bajarilishini  amalda  kuzatish  qiyin. Masalan, foton  sof  neytral zarra sifatida-1 ga teng zaryad  juftligig  ega. Shuni  aytib  o`tish lozimki, P-va C-juftliklar mavjud holda murakkab  sistemaning  umumiy  juftligi  uni  tashkil  etuvchilarining juftliklari ko`paytmasiga teng. Demak, juft sonli fotonlar sistemasining  zaryad  juftligi  juft  (+1), toq  sonli  fotonlar  sistemasining  zaryad  juftligi esa  toqdir (-1). Shuning  uchun, elektromagnit  jarayonlarda  bitta  fotonning  ikkita  fotonga  aylanishi  yoki  umuman, toq  sonli  fotonlarning  juft sonli  fotonlarga  va aksincha  aylanishi mumkin emas. C, P, T - operatsiyalaridan  tashqari, ularning  ko`paytmalaridan tashkil topgan yana to`rtta ko`zgu aksi operatsiyalari: CP, CT, PT, CPT-operatsiyalari mavjud bo’lib, ular kombinatsiyalangan juftliklar deyiladi.